Wie was Reynaldo Hahn?
1874 – 1947 componist, pianist, auteur en recensent.
Hahn werd in 1874 geboren in Cáracas als jongste zoon van een Duits-Joodse vader en een Venezolaanse van Spaans-Baskische afkomst, toen hij drie jaar oud was, verhuisde het gezin naar Parijs, waar Hahn in 1886 , op zijn 13 dus, het Parijse conservatorium betrad. Hij studeerde harmonie bij Théodore Dubois , piano bij Decombes en compositie bij Jules Massenet . De invloed van Massenet is duidelijk te horen in een van de eerste en beroemdste liederen van Hahn ‘ Si mes vers avaient des ailes ‘ geschreven toen de componist pas 13 was, de tekst is van Victor Hugo.
Het was eerst vooral de piano die de jonge Hahn trok. Hij behaalde een derde pianomedaille op zijn 14de, in 1888 en maakte verschillende concert reizen naar Duitsland in 1889. Hij behaalde een eerste muziektheorie-medaille aan het conservatorium in 1890. Zijn leraar Massenet raadt hem af om mee te dingen naar de Prix de Rome. Hahn werd nog gezien als een buitenlander en hij was uit een rijke familie, het zou wel eens kwaad bloed kunnen zetten. Maar Massenet had zo zijn eigen methode en introduceert de jonge Hahn in de muzikale wereld van Parijs die zich vooral afspeelde in de grote salons. De grote culturele ontmoetingsplaatsen in die tijd.
In het voorjaar van 1894 ontmoette Reynaldo Hahn in de salon bij Madame Lemaire de schrijver Marcel Proust. Ze hebben een liefdesaffaire die duurt tot 1896, maar vriendschap en intimiteit zullen hen binden tot Proust’s dood in 1922. Later schrijft Proust over die ontmoeting het volgende:
Met zijn hoofd licht achterovergebogen en zijn melancholieke, wat laatdunkende mond waaruit de ritmische stroom ontsnapte van de mooiste, de droevigste en de warmste stem die ooit heeft bestaan, omhelst dit geniale muziekinstrument dat Reynaldo Hahn heet alle harten en maakt alle ogen nat door de huivering van bewondering die ver om zich heen grijpt en die ons doet beven, ons een voor een doet buigen in een stille, plechtige golving van korenaren in de wind.”’
Gedurende de twee jaar dat hun romantiek bloeide, zagen ze elkaar bijna elke dag, ze maakten vakanties in Venetië en Bretagne. Het lijkt duidelijk dat Hahn een conflict had over zijn seksualiteit: hij bleef in de kast, had relaties met vrouwen en had een hekel aan homoseksualiteit in zijn correspondentie. Toch onthullen de brieven van en naar Proust, die in 2018 zijn geveild, een ontroerende, maar gesluierde genegenheid. In een brief van maart 1896 schrijft Proust: “Ik wil dat je hier altijd bent, maar als een vermomde god, die geen sterveling zou herkennen.” “Mon petit Reynaldo” is hoe Proust zijn vriend aanspreekt, op wie de hoofdpersoon van zijn grote, autobiografische, onafgemaakte roman Jean Santeuil is gebaseerd. Hoewel de relatie nauwelijks een geheim was in de modieuze salons van Parijs in de late 19e eeuw, was het publiek zich er grotendeels niet van bewust hoe de relatie precies was.
Naast zijn liederen schreef Hahn ook opera’s, kamermuziek, balletten, toneelmuziek en orkestwerken. Zo schreef hij voor de Opéra-Comique, naar het autobiografische verhaal ‘Le mariage de Loti’ van Pierre Loti in 1898 de opera ‘L’île du Rêve’ . De operette hield het maar 9 uitvoeringen uit en verdween toen van het toneel. In 1897 overlijdt de vader van Reynaldo en samen met zijn moeder verhuist hij naar de rue Alfred de Vigny no 9 in Parijs, hij is dan 23 en zijn eerste grote bundel met 20 liederen is net uitgebracht en zijn naam is gevestigd.
Naast criticus en componist was hij ook een essayist. Hij schreef drie boeken, waaronder een over de zangkunst, voorzichtig beginnend met de zin: “Als ik kritiek geef op wat ik als slecht beschouw en als ik begin te zingen, geloof dan niet dat ik denk dat ik het goed doe” ‘Monsieur Mélodie’ was soms zijn bijnaam. Hahn was in 1909 Frans Staatsburger geworden en vond dat hij zijn nieuwe vaderland moest dienen en dus hij nam als vrijwilliger dienst. Op 40-jarige leeftijd was hij nl. te oud voor de officiële dienstplichtleeftijd. Hij diende eerst als privépersoon, uiteindelijk als korporaal. Als componist werd hij weggehouden van elke vorm van gevechten, maar toch was Hahn getuige van de gruwelen van de oorlog terwijl hij langs de loopgraven liep.
Ondanks het belang dat hij hecht aan zijn militaire functies , hij kreeg in 1917 zelfs de versierselen van het Legioen van Eer, vergat Reynaldo Hahn nooit zijn eerste missieopdracht: muziek schrijven. Ook in ellendige omstandigheden, bleef hij componeren. Aan het front componeerde hij een liedcyclus gebaseerd op de Engelse gedichten van Robert Louis Stevenson. ‘Five little Songs’.
Reynaldo Hahn de componist, is beter bekend dan de dirigent Reynaldo Hahn, en zijn meeste theaterwerken worden niet meer uitgevoerd zoals L’Ile du rêve en La Carmélite , le Bal de Béatrice d’Este of La Fête chez Thérèse. Ja eigenlijk werd ‘Monsieur Mélodie’ tijdens zijn leven soms bestempeld als een “oppervlakkige componist”, zoals het geval was bij veel operette-componisten. En hoewel zijn stukken altijd een echt succes van het publiek hebben ontvangen, werden ze nooit beschouwd als een onderdeel van het grote repertoire, met misschien één en opmerkelijke uitzondering: Ciboulette, een operette gecreëerd in 1923 in het Théâtre des Variétés, uitgevoerd in heel Frankrijk en nog steeds uitgevoerd vandaag de dag in operahuizen.
Toch kreeg de componist In zijn laatste jaren uiteindelijk grote erkenning en bewondering. Na het einde van de Tweede Wereldoorlog werd hij benoemd tot directeur van de Opéra de Paris en gaf hij vele lezingen en voordrachten.. Na zijn 70ste was zijn gezondheid zwak en had hij vaak last van migraine . In 1946 werd bij hem een hersentumor vastgesteld en hij stierf op 28 januari 1947, 73 jaar oud, in zijn appartement aan de Rue Greffulhe, nabij de Église de la Madeleine , waar zijn begrafenis werd gehouden. Reynaldo Hahn rust nu op de begraafplaats Père Lachaise, in de buurt van zijn familie, zijn beschermer Alphonse Daudet en zijn eeuwige vriend Marcel Proust.
