Sanssouci

Voor Joseph Haydn was de passietijd een van de grootste inspiratiebronnen. Hij schreef bijvoorbeeld een Stabat mater, dat nog altijd veel wordt uitgevoerd. Maar het bijzonderst zijn toch wel Die sieben letzten Worte unseres Erlösers am Kreuze. In dit werk zette hij de zeven woorden die Jezus nog aan het kruis zei op instrumentale muziek.

Haydn schreef het werk in 1787. De opdracht kwam uit Cádiz in Zuid-Spanje. Het toont maar weer aan tot hoever Haydns reputatie intussen was doorgedrongen. De opgave die Haydn gesteld werd (of zichzelf stelde) was geen geringe. Er is geen tekst om uit te drukken; de muziek moet de volledige suggestie dragen. Bovendien vragen de zeven woorden eigenlijk allemaal om plechtige, gedragen muziek.

Zeven adagio’s achter elkaar, hoe houd je dat spannend? Haydn slaagt er wonderwel in, door te variëren wat er te variëren valt. Als gelovig katholiek voelt hij de unieke waarde van elk woord en buit hij de verschillen maximaal uit. Haydn was uiteindelijk zeer te spreken over het resultaat. Hij maakte er zelfs twee bewerkingen van, een voor strijkkwartet en een voor koor met orkest. Een derde bewerking, voor piano, werd uiteindelijk ook goedgekeurd. Het spreekt vanzelf dat we die versies in volgende passietijden nog wel lang horen komen…

Afspeellijst

L’Introduzzione

Sonata I: Pater, dimitte illis, non enim sciunt, quid faciunt (Vader, vergeef hun, want zij weten niet wat zij doen)

Sonata II: Amen dico tibi: hodie mecum eris in paradiso (Waarlijk, ik zeg u: vandaag zult hij met mij in het Paradijs zijn)

Sonata III: Mulier, ecce filius tuus, et tu, ecce mater tua! (Vrouw, zie hier uw zoon, en gij, zie hier uw moeder!)

Sonata IV: Eli, Eli, lama asabthani? (Mijn God, mijn God, waarom hebt gij mij verlaten?)

Sonata V: Sitio (Mij dorst)

Sonata VI: Consummatum est! (Het is volbracht!)

Sonata VII: Pater! In manus tuas commendo spiritum meum (Vader! Ik beveel mijn geest in uwe handen)

Il terremoto

Uitvoerenden

Wiener Philharmoniker o.l.v. Ricardo Muti (liveopname 1982)