De eerste Sanssouci rond muziek van Haydn. En zeker niet de laatste…
We zijn nu al een paar maanden onderweg met dit programma, en nog altijd heeft er geen enkel stuk van Haydn geklonken. Dat is op zijn zachtst gezegd opmerkelijk, want Haydn was verreweg de grootste, bekendste en meest gerespecteerde componist van zijn tijd. Geen enkele componist van de late achttiende eeuw kon om hem heen, en ook het publiek droeg hem op handen. Mensen kwamen massaal naar de concertzaal om een nieuwe symfonie van Haydn te horen – een enthousiasme dat tot dan toe hoogstens opera’s ten deel viel.
Naast de symfonie heeft Haydn zich bijzonder verdienstelijk gemaakt in het strijkkwartet. Wat heet: hij heeft het genre praktisch uitgevonden. Zijn strijkkwartetten (volgens moderne inzichten zijn het er achtenzestig) maakten het genre van een marginaal soort achtergrondmuziek op aristocratische feestjes tot een kunstvorm die zijn weerga niet kent, en die nu al meer dan tweehonderdvijftig jaar door componisten in alle mogelijke genres wordt beoefend.
Haydns kwartetten zijn over zijn hele carrière verspreid en vrijwel allemaal zijn ze goed. Vandaag draaien we een vrij willekeurige selectie. We horen twee van de drie Apponyi-kwartetten opus 71. Deze reeks was het begin van Haydns late periode. Tussen zijn zestigste en zijn zeventigste schreef hij de ene na de andere kwartetcyclus. Verder horen we ook het kwartet opus 103. Hieraan begon Haydn in 1803, op 72-jarige leeftijd. Helaas bleek nu dat zijn kracht hem in de steek begon te laten. Slechts twee delen kreeg hij af. In 1806 gaf hij uiteindelijk de opdracht definitief op en liet hij de twee voltooide delen drukken. Op het titelblad verscheen een citaat uit zijn lied “Der Greis”: “Hin ist alle meine Kraft / Alt und schwach bin ich.”
Afspeellijst
1. Strijkkwartet in Bes, opus 71/1
2. Strijkkwartet in Es, opus 71/3
3. Strijkkwartet in d, opus 103
4. Der Greis
Uitvoerenden
Kodály Kwartet (1-3)
Nederlands Kamerkoor o.l.v. Gronostay (4)
