Sommige componisten hebben vooraan gestaan toen God de kwaliteiten uitdeelde.
In elk vakgebied heb je uitblinkers, bollebozen die een niveau halen waar wij als gewone stervelingen alleen van kunnen dromen. Meestal moeten ze er wel hard voor werken, maar dan nog hebben ze van hun geboorte zoveel meegekregen dat je het amper voor mogelijk houdt.
Helemaal ongelofelijk wordt het als iemand op twee terreinen tot de besten van zijn tijd behoort. Twee totaal verschillende terreinen. Kun je tegelijk een goed componist en een goed sportman of wetenschapper zijn? Ja, dat blijkt te kunnen! Deze drie componisten bewijzen het.
François André Danican Philidor (1726-1795) kwam uit een muzikaal nest en volgde zijn vader na als componist. Nog grotere naam maakte hij echter als schaakgrootmeester. Tot vandaag kent een beetje schaker de Philidor-opening, en ook in het eindspel (in het bijzonder de stikmat) bereikte hij een hoog niveau. Als componist schreef hij vooral opera’s: hij was pionier in de opéra-comique, een genre dat bij zijn leven als bijzaak gold maar uiteindelijk – mede dankzij Philidors toedoen – de Franse opera in de negentiende eeuw compleet zou domineren. We horen de ouverture uit één van die opera’s.
De Philidor-verdediging
Joseph Boulogne, chevalier de Saint-Georges (1745-1799; ets) had een heel bijzondere levensloop. Als bastaardkind van een Franse edelman en een Guadeloupese slavin leek hij niet bepaald voorbestemd voor een glansrijke carrière. Maar zijn vader erkende hem en van het een kwam het ander: Joseph ontving de ridderslag en bouwde in Parijs een stormachtige reputatie op. Aanvankelijk maakte hij vooral naam als militair en atleet, maar ergens in zijn leven ontdekte hij ook de viool en dat was een bijzonder gelukkige ontdekking. Zijn vioolconcerten zijn virtuoos, maar ook gevoelig en met zeer bekwame hand geschreven. De laatste jaren is hij nogal eens geclaimd door activisten en dat is eigenlijk zonde. Er zijn zoveel betere redenen dan zijn huidskleur om de concerten van Saint-Georges te beluisteren!
William Herschel (1738-1822) maakte net als Philidor aanvankelijk naam als componist, maar werd beroemder met iets anders. Hij werd astronoom en ontdekte de planeet Uranus! Een wereldschokkende ontdekking, want sinds de oudheid hadden sterrenkundigen altijd aangenomen dat er voorbij Saturnus geen planeten meer waren. Ook ontdekte hij de infrarode straling. Tja, met zo’n staat van dienst is het niet zo vreemd dat zijn prestaties als componist op de achtergrond raakten. En dat is ontzettend jammer, want hij schreef een puik oeuvre bij elkaar. Het zou tot 2003 duren eer de London Mozart Players zijn muziek op cd zetten. Herschels muziek blijkt, net zoals Uranus, een ontdekking die het wachten waard is geweest.
De planeet Uranus zoals wij haar kennen (Herschel zag slechts een stip)
Afspeellijst
1. François-André Danican Philidor – Ouverture Le jardinier et son seigneur
2. Joseph Boulogne, chevalier de Saint-Georges – Vioolconcert nr. 2 in D, op. posth.
3. William Herschel – Symfonie nr. 13 in D
4. William Herschel – Klaviertrio in D, opus 4 nr. 4
