Wereld

Ritmundo

vr 25 aug 2023 20:00 uur

Componist: Victor Jara

Wereldmuziek uitgezocht door Stan Rijven.
Aflevering: 65 jaar Cubaanse Revolutie, 50 jaar coup in Chili

Hoe de geschiedenis telkens wordt herschreven, en onze herinnering vervaagt, is een verhaal apart. Maar dankzij muziek, via oud vinyl en nieuwe cd-uitgaves, valt veel te herconstrueren. Wegens 65 jaar Cubaanse Revolutie en’nine eleven’ 1973- de herdenking van 50 jaar Chileense staatsgreep- een uitzending over Latijns-amerikaanse verzetsmuziek die destijds de gemoederen bezighield en de zalen vulde.

Zelfs cultuurpolitieke bewegingen zijn onderhevig aan klimaatverandering. Veroorzaakten Me Too en Black Lives Matter een plotse omslag in ons denken, ook historische gebeurtenissen kunnen zo’n effect sorteren. Zij het nu in negatieve zin, want tot 2001 symboliseerde nine eleven niet de aanslagen op het World Trade Centre in New York, maar de militaire coup van generaal Pinochet in Chili. Vandaag nagenoeg weggepoetst uit ons collectief geheugen. Met Salvador Allende kreeg het land in 1970 voor het eerst een democratisch gekozen socialistische president. Op 11 september 1973 eindigde daar, met steun van de Amerikaanse CIA, de democratie.

Dat was vijftig jaar geleden, en vandaag aanleiding voor diverse herdenkingen. Zoals georganiseerd door Amankay (*), bestaande uit Chileense muzikanten die toen wegens censuur hun land moesten ontvluchten. Van 1976 tot hun opheffing in 1981 groeide Amankay in Nederland uit tot het boegbeeld van alle protesten tegen Pinochet’s bewind: “Muziek biedt geen oplossing voor conflicten, maar kan wel bijdragen aan de discussie daarover en daarmee mensen samenbrengen” aldus de groep. “Het was een hele actieve tijd, we werden overal uitgenodigd. Openlucht manifestaties, solidariteitsbijeenkomsten van de Vredesbeweging, noem maar op”. Met een korte Nederlandse en een lange Chileense tournee treedt dit legendarisch ensemble dit najaar voor het allerlaatst op.

Deze Ritmundo-uitzending biedt, compact en in vogelvlucht, een impressie van wat er toen gaande was. Als terugblik op een verontachtzaamde periode uit de recente muziekgeschiedenis. Een gistende tijd van politieke ballingen die zich in de jaren zestig en zeventig in West-Europa vestigden, gevlucht voor het militair bewind in hun land, de zogenaamde junta’s. Het begrip asielzoeker bezat toen nog een geheel andere lading dan tegenwoordig. Dictaturen in Afrika (o.a. Angola, Mozambique, Zuid-Afrika), Europa (Griekenland, Portugal, Spanje) en Latijns-Amerika (Argentinië, Bolivia, Brazilië, Chili) brachten een culturele migratiestroom op gang, waaronder veel muzikanten. Zo vestigden Mercedes Sosa en Atahualpa Yupanqui uit Argentinië zich in Parijs, Caetano Veloso verwisselde Rio de Janeiro voor Londen. Naar Amsterdam kwamen ondermeer de Portugees Fernanando Lameirinhas, uit Chili Renato Freyggang, Ricardo Mendeville en Patricio Wang. Allerlei zogenaamde Aksie Komitee’s vroegen hier langs muzikale weg aandacht voor, steevast met guerilla-leider Che Guevara als politiek- en singer/ songwriter Victor Jara als pop-icoon.

(*) Nederlandse Tournee Amankay

– vr 8 sept, 20.30 uur: Matrix (Rotterdam)
– za 9 sept, 16.00 & 20.15 uur: Studio 150/ Bethlehemkerk (Amsterdam-Noord)
– za 16 sept & 17 sept: 14.00 & 20.15 uur: Posthoornkerk (Amsterdam)

Speellijst:

1) Quilapayún- Eleanor Rigby (CHILI)

CD: Instrumental, version original (Disques DOM- 1992)

2) Carlos Puebla- Hasta siempre (CUBA)
3) Soledad Bravo- Hasta siempre (VEN)
4) Atahualpa Yupanqui- Nada mas (ARG)
5) Victor Jara- Zamba del Che (CHILI)

CD: V.A.- Ernesto Che Guevara !El Che Vive! (Last Call- 1997)

6) U2- One Tree Hill (UK)

YouTube: Live at the Estadio Nacional, Santiago de Chile- 2017

7) Internationale Nieuwe Scene/ intro El Pan (ode aan Victor Jara) (BE)
8) Internationale Nieuwe Scene/ Cancion del Podar Popular (BE) (comp. Luis Advis)
9) Voordracht: Elisabeth Andersen- Testament (NL)
(gedicht van Pablo Neruda, vert. Dolf Verspoor)