Sanssouci

Vandaag in 1810 werd de Poolse componist Frédéric (Fryderyk) Chopin geboren. Eén van de grootste en geniaalste componisten van de romantiek. Dat betekent in principe dat hij in Sanssouci niets te zoeken heeft. Wij zijn immers een programma voor de klassieke en niet voor de romantische periode.

Toch kunnen we hem wel indirect eer bewijzen. Dat doen we door muziek te laten horen van componisten die Chopin hebben beïnvloed. Componisten die begin negentiende eeuw actief waren en die in het Polen van die dagen hoog geschat werden.

Een belangrijke invloed op Chopin is de Ierse pianist en componist John Field (1782-1837). Hij schreef meerdere pianoconcerten maar werd vooral beroemd door de uitvinding van een heel nieuw genre: de nocturne. Een dromerig pianostuk dat zich niets aantrok van bestaande vormschema’s. Fields nocturnes veroverden heel Europa; Chopin ging als jongeman verder waar Field ophield.

Veel minder bekend is Chopins landgenote Maria Szymanowska (1789-1831). Als kind kreeg Chopin haar stukken al op de lessenaar. Haar werk bestaat uit korte stukken voor piano, zoals etudes, nocturnes en polonaises. Precies drie genres waar Chopin wereldfaam mee zou bereiken. In drie etudes en één polonaise kunnen we nu de overeenkomsten en de verschillen horen.

Geen enkele romantische componist kon heen om Ludwig van Beethoven (1770-1826). Op het eerste gezicht lijkt Chopin een uitzondering: hij schreef geen symfonieën of strijkkwartetten en zijn muzikale taal komt ergens anders vandaan. Maar schijn bedriegt. Chopin was een groot bewonderaar van Beethovens pianosonates. Hij schreef er uiteindelijk maar drie, maar alle drie laten ze duidelijk de invloed van de meester voelen. Vergelijk bijvoorbeeld de Tweede pianosonate in bes van Chopin met de Twaalfde pianosonate in As van Beethoven. De overbekende dodenmars uit het eerste stuk was er nooit geweest zonder een vergelijkbaar deel in de sonate van Beethoven.

Een laatste invloed die we niet willen vergeten is die van de Italiaanse vioolvirtuoos Niccolò Paganini (1782-1840). Tegenwoordig wordt hij vaak afgedaan als een showman, die alleen maar wilde laten zien wat hij kon. Maar in zijn eigen tijd werd hij zeer gewaardeerd. Hij was namelijk zoveel meer dan vingervlug. Hij vond allerlei nieuwe technieken uit en hij legde veel gevoel in zijn spel en zijn composities. Nadat hij Paganini gehoord had wist Chopin het: je kunt als componist tot de allergrootsten behoren, zelfs al schrijf je alleen voor je eigen instrument.

Afspeellijst

1. Maria Szymanowska, Etude in Es
2. Maria Szymanowska, Etude in E
3. Maria Szymanowska, Etude in F
4. Maria Szymanowska, Polonaise in f
5. Niccolò Paganini, Variaties over “Le streghe”
6. John Field, Nocturne nr. 1 in Es
7. John Field, Nocturne nr. 2 in c
8. John Field, Nocturne nr. 12 in G
9. John Field, Nocturne nr. 8 in e
10. Ludwig van Beethoven, Sonate nr. 12 in As