Missa Etcetera

Wanneer de tekst van het Stabat mater is geschreven en door wie, is niet bekend. Het moet ergens in de 13e of 14e eeuw geweest zijn. Meer dan 300 componisten hebben in de loop van de geschiedenis deze tekst, die Maria, de moeder van Jezus, in de mond gelegd wordt, op muziek gezet. In de 15e eeuw werd het tijdens de liturgie uitgevoerd, totdat het Concilie van Trente (1545-1563) het daaruit verwijderde. In 1728 keerde het door een pauselijk besluit weer terug.

De eerste zetting die we horen is van Agostino Steffani, die in zijn tijd vooral beroemd was om zijn duetten, die latere componisten, zoals Händel, tot voorbeeld namen. Een tijdlang hield hij zich nauwelijks nog met muziek bezig, omdat hij al zijn tijd besteedde aan diplomatieke werkzaamheden en zijn carrière in de katholieke kerk. In de laatste jaren van zijn leven kreeg hij weer interesse in muziek en dat resulteerde onder andere in een Stabat mater, dat uit zijn laatste levensjaar dateert. Hij beschouwde het zelf als zijn beste werk.

Agostino Steffani (1654-1728)
1. Stabat mater
Kerstin Dietl, sopraan. Franz Vitzthum, altus. Daniel Schreiber, tenor. Thilo Dahlmann, bas. Collegium Vocale Hannover, la festa musicale olv Florian Lohmann
(cd: “Psalmodia Vespertina, Stabat mater” – Arcantus ARC24055, 2024)

Het tweede werk is gecomponeerd door Emanuele d’Astorga, een telg van een Portugese adellijke familie die zich in Sicilië had gevestigd. Zijn leven was nogal turbulent en regelmatig was hij betrokken bij of verantwoordelijk voor een schandaal. Dat verklaart mede zijn reislust. Aan het eind van zijn leven verdwijnt hij in de mist van de geschiedenis: hij vestigde zich in Portugal, maar wat hij daar deed en wanneer hij is overleden, is niet bekend. Zijn Stabat mater is zijn enige sacrale werk. De ontstaansdatum is niet bekend; het zou rond 1730 gecomponeerd kunnen zijn, dus ongeveer in dezelfde tijd als het Stabat mater van Steffani.

Emanuele d’Astorga (1680-ca. 1757)
2. Stabat mater
Ann Monoyios, sopraan. Bernard Landauer, altus. Hans Jörg Mammel, Herman Oswald, tenor. Ekkehard Abele, Johannes Happel, bas. Balthasar-Neumann-Chor, Freiburger Barockorchester olv. Thomas Hengelbrock
(cd: “Astorga, Stabat mater – Pergolesi, Confitebor – Durante, Magnificat” – deutsche harmonia mundi 05472 77369 2, 1997)

aanvulling:
Angelo Ragazzi (1680-1750)
3. Uit Sonata à 4 in f, op. 1,4 “Imitatio in salve regina mater misericordiae”: adagio
Accademia Bizantina olv. Alessandro Tampieri
(cd: “Invocazione Mariane” – Naïve V5474, 2024)

Afbeelding: Agostino Steffani (Gerhard Kappers, c1714)