Religieuze muziek. Het hele programma is vandaag gewijd aan William Byrd. Deze Engelse componist overleed in 1623, precies 400 jaar geleden. We horen de sacrale werken uit zijn bundel ‘Psalmes, Sonets & songs of sadnes and pietie’.
Byrd was katholiek in een tijd dat Engeland geregeerd werd door de overtuigd protestantse Elizabeth I. Sommige katholieke componisten zochten hun heil op het continent, maar Byrd bleef altijd in Engeland. Hij profiteerde van het feit dat Elizabeth erg hield van zijn muziek. Het gaf hem privileges, zoals het recht tot het drukken van zijn muziek.
Na een eerste bundel met motetten, die hij in 1575 samen met zijn leermeester Thomas Tallis samenstelde, duurde het tot 1588 voordat hij weer muziek liet verschijnen. Dat was een verzameling van psalmen op Engelse tekst, wereldlijke liederen en enkele klaagzangen: ‘Psalmes, Sonets & songs of sadnes and pietie’.
De psalmen zijn niet voor de liturgie bestemd, maar – net als de wereldlijke liederen – voor huiselijk gebruik.
Aanvankelijk wilde Byrd alle stukken componeren voor één zangstem en een consort van gamba’s, maar bij nader inzien leek het hem beter de kopers van de bundel meer opties te bieden. Deze stukken kunnen daarom ook door een vocaal ensemble, a capella of met begeleiding van gamba’s, gezongen worden en zelfs geheel instrumentaal worden uitgevoerd. Al deze mogelijkheden worden toegepast in de uitvoeringen die we gaan horen.
Verder klinken drie motetten die voor de katholieke liturgie bestemd zijn. Omdat openbare uitoefening van de katholieke religie verboden was, werden missen in het geheim gevierd. Daarom komt een uitvoering van dit soort muziek door een klein ensemble waarschijnlijk dicht bij de manier waarop Byrds Latijnse kerkmuziek in zijn tijd werd gezongen.
William Byrd (1543-1623)
Uit ‘Psalmes, Sonets & songs of sadnes and pietie’ (1588):
1. O God give ear
2. Mine eyes with fervency of sprite
3. My soul oppressed with care and grief
4. O Lord how long wilt thou forget
5. O Lord who in thy sacred tent
Martha McLorinan, mezzosopraan. Nicholas Todd, tenor. Alamire, Fretwork olv. David Skinner
(cd: “Byrd 1588 – Psalmes, Sonets & songs of sadnes and pietie” – Inventa Records INV1006, 2021)
Motetten:
6. Afflicti pro peccatis nostris
7. Tristitia et anxietas
8. Ave Maria
The Gesualdo Six olv. Owain Park
(cd: “Mass for five voices” – Hyperion CDA68416, 2023)
Uit ‘Psalmes, Sonets & songs of sadnes and pietie’:
9. Prostrate, O Lord, I lie
10. Even from the depth
11. Blessed is he that fears the Lord
12. How shall a young man prone to ill
13. Help Lord for wasted are those men
14. Lord in thy wrath reprove me not
Martha McLorinan, mezzosopraan. Alamire, Fretwork olv. David Skinner
(cd: zie 1-5)
aanvulling:
15. Clarifica me (BK 48)
Pieter-Jan Belder, orgel
(cd: “Complete Harpsichord & Organ Music” – Brilliant Classics 97074, 2023)
