Een os op het dak 72: De os in tijden van oorlog # 35. Een introductie van eigentijdse muziek in gewonemensentaal. Werken van Alexander Krasotov, Chaz Underriner, Amy Beach [foto] & Dace Aperãne.
Aflevering tweeënzeventig van Een os op het dak van Thea Derks, geïnspireerd op haar boek Een os op het dak: moderne muziek na 1900 in vogelvlucht.
Nog altijd is Oekraïne uitgeleverd aan de oorlogszucht van Poetin, die het land maar blijft bombarderen en weigert afspraken te maken waarin de integriteit van Oekraïne intact blijft. Het arme land is hierin bovendien de speelbal van een wispelturige Amerikaanse president ,die meent over de hoofden van de Oekraïners heen een voor hen uiterst ongunstige ‘vredesovereenkomst’ te ritselen.
Daarom beginnen we vandaag opnieuw met muziek uit Oekraïne en wel de Symfonie Concertante van Alexander Krasotov. Hij werd in 1936 geboren in Odessa, waar hij in 1959 zijn studie piano en compositie afsloot aan het conservatorium. Hier zou hij later ook zelf lesgeven, onder anderen aan Julia Gomelskaja, van wie al eerder werk klonk in dit programma.
In zijn eigen composities verwerkte Krasotov invloeden uit jazz en pop en zijn stijl wordt soms wel als polystylistisch genoemd. In zijn latere jaren was hij compositiedocent aan het conservatorium van de Chinese stad Tianjin, waar hij in 2007 overleed. De Symfonie Concertante is een exuberant werk met een prominente rol voor de solotrompet. Naast energieke, bij wijlen aan de muziek van Sjostakovitsj herinnerende passages, staan meer bespiegelende momenten met lyrische melodielijnen van de trompettist.
Hoewel de wereld op vele fronten in brand staat, blijft de muziekwereld aan de lopende band nieuwe cd’s uitbrengen. Zo presenteerde Ensemble Modelo62 onlangs het album Moving, met vier stukken van de Amerikaanse componist Chaz Underriner. Hij werd in 1987 in Texas geboren maar woont tegenwoordig in Florida. In 2017 was hij een van de genomineerden voor de Gaudeamus Music Award (die gewonnen werd door Aart Strootman).
Underriner verkent naar eigen zeggen ‘de representatie van de werkelijkheid’ en laat zich hiertoe inspireren door landschappen. Hij combineert (zelf gemaakte) videoprojecties en geluidsopnames met live musici. De vier stukken op Moving richten zich op waterwegen in het zuiden, met opnames van Blue Springs in Florida en het Atchafalaya Basin in Louisiana. Ze zijn gezet voor pedal steel guitar, kamerensemble, orgel en elektronica. Color Study is een langgerekte verkenning van klankkleuren.
Van een heel andere orde is de muziek van zijn landgenote Amy Beach, die leefde van 1867 tot 1944. Zij had een schitterende pianocarrière, maar was ook een zeer begenadigde componist, wier Gaelic Symphony (1894) in 1896 door het Boston Symphony Orchestra in première werd gebracht en haar internationale faam opleverde. Na haar huwelijk eiste haar echtgenoot dat ze zou stoppen met concerten geven om zich voortaan op het componeren te concentreren.
Toch bleef Beach mondjesmaat concerteren, waarbij ze ook vaak eigen werk uitvoerde en zij groeide uit tot een van de meest gewaardeerde componisten van haar tijd. Hoewel ze niet in Europa gestudeerd had, ademt haar werk de sfeer van laatromantische Duitse muziek, zoals in haar schitterende aria Maria Stuart op een tekst van Friedrich Schiller, waarin haar fenomenale orkestratiekunsten en gevoel voor fijnzinnige dramatiek volledig tot hun recht komen. Deze aria is onlangs herontdekt en uitgebracht op een cd van de Münchner Symphoniker onder leiding van Joseph Bastian.
Waar de Oekraïners lijden onder de aanhoudende agressie van Rusland, vrezen de Baltische Staten dat zij het volgende slachtoffer zullen worden van Poetins expansiedrift. Maar ook daar gaat het muziekleven voorlopig gewoon door. Zo verscheen onlangs het album cd Echoes of Latvia van de violiste Laura Zarina en de pianiste Agnes Eglina. Zij presenteren muziek van zeven componisten, onder wie Dace Aperāne, die in Canada werd geboren uit Letse immigranten, maar tegenwoordig in de Verenigde Staten woont.
Aperāne voelt zich sterk betrokken bij haar wortels en organiseert al vanaf de jaren ’70 evenementen met Letse muziek in Canada en Amerika. Ook in Letland geldt zij als een belangrijke stem. Geen wonder, want haar Fantasie in Variaties voor soloviool is van een betoverende klankschoonheid. De viool spint breekbare, melancholieke lijnen en verkent hierbij voorzichtig tastend de hele toonomvang van het instrument af. IJle, welluidende dubbelgrepen worden afgewisseld met over de snaren dansende gebroken akkoorden en stevige uithalen in de lagere registers.
Tip: de 1e druk van Een os op het dak is uitverkocht, maar via boekenbestellen.nl ontvangt u een exemplaar van de 2e druk.
1. Alexander Krasotov. Symphony Concertante.
Timofei Doksjitser, trompet.
Oekraïens Radio & TivoliVredenburg Symfonie Orkest olv Vadim Gnedash.
Live opname uit 1986.
2. Chaz Underriner. Color Study.
Ensemble Modelo62 olv Ezequiel Menalled.
3. Amy Beach. Maria Stuart, opus 18
Angela Brower, mezzosopraan.
Münchner Symphoniker olv Joseph Bastian.
4. Dace Aperāne. Fantasie met variaties.
Laura, Zarina, viool.
Samenstelling, techniek en presentatie: Thea Derks
