Een os op het dak 71: De os in tijden van oorlog # 34. Een introductie van eigentijdse muziek in gewonemensentaal. Werken van Bohdana Frolyak, Else Marie Pade [foto], Willem Wander van Nieuwkerk & Ernst Spyckerelle.
Aflevering eenenzeventig van Een os op het dak van Thea Derks, geïnspireerd op haar boek Een os op het dak: moderne muziek na 1900 in vogelvlucht.
Dat het aantreden van de nieuwe Amerikaanse president weinig goeds zou betekenen voor Oekraïne was van meet af aan duidelijk. Maar dat hij zó grof de feiten omdraait, de schuld bij het slachtoffer legt en zonder overleg met Europa en Oekraïne het land wil uitleveren aan Poetin, had zelfs zijn ergste vijand niet verwacht. We kunnen alleen maar hopen dat de immer verdeelde Europese leiders hun rug wél recht houden en het geplaagde land blijven steunen.
Vandaag beginnen we met het orkestwerk The Way van de Oekraïense Bohdana Frolyak, van wie we in eerdere afleveringen al muziek draaiden. Frolyak componeerde The Way in 2023 voor het Jeugd Symfonie Orkest van Oekraïne. Ze zegt hierover: ‘Mijn stuk symboliseert de beweging van duisternis naar licht. Vanuit de donkerte die wij op dit moment ervaren door de oorlog en het kwade dat Rusland over ons land uitstort naar het licht dat uiteindelijk zal komen. Het licht zal winnen.’ De muziek opent met dramatische koperblazers en eindigt met ijle strijkers.
De oorlog tegen Oekraïne duurt nu al drie jaar, de Tweede Wereldoorlog duurde er vijf. Zoals de Oekraïners dapper weerstand bieden tegen Poetin, ging de Deense pianist Else Marie Pade (1924-2016) in het verzet tegen Hitler. Nadat ze in 1943 het communicatienetwerk van de bezetters had gesaboteerd, werd ze door de Gestapo gevangengezet en gemarteld. In het gevangenkamp ging ze liederen componeren voor haar medegevangenen. Haar eerste lied legde ze vast door de noten in de muur van haar cel te krassen. Vandaag hoort u Korsatser voor zang en piano, in een arrangement voor vierstemmig koor van John Høybye.
We vervolgen met een opname van het eveneens nieuwe album Herder’s Herd van de Finse blokfluitist Juho Myllylä, dat verscheen bij het avontuurlijke label 7 Mountains. Volgens het ronkende persbericht ‘veegt Myllylä alle vooroordelen over de blokfluit van tafel’. In zes stukken van evenzoveel componisten demonstreert hij een scala aan speeltechnieken, al dan niet in combinatie met elektronica. Van de Vlaamse componist Ernst Spyckerell klinkt het geestige stuk Marsyas, waarin Marsyas vergeefs een muziekstrijd aangaat met Apollo. Een computerscherm speelt voor telefoniste en jury.
Op de eveneens recent verschenen cd ‘Neo’ plaatsen blokfluitist Saskia Coolen, gambist Rainer Zipperling en klavecinist Richard Ayrton muziek uit de barok naast speciaal voor hen gecomponeerde werken. In de vorige uitzending hoorde u al For a Time Never to Come van Calliope Tsoupaki, vandaag klinkt L’Europe des Amants, dat Willem Wander van Nieuwkerk voor het trio componeerde. Hij vraagt met ultrasnelle loopjes en virtuoze versieringen weliswaar het uiterste van de blokfluitist, maar haakt in vorm en speelwijze aan bij de traditie.
Tip: de 1e druk van Een os op het dak is uitverkocht, maar via boekenbestellen.nl ontvangt u een exemplaar van de 2e druk
1. Bohdana Frolyak.The Way.
Jeugd Symfonie Orkest van Oekraïne olv Oksana Lyniv.
Live opname 21/08/2023
2. Else Marie Pade (arr. John Høybye). Korsatzer.
Deens Nationaal Vocaal Ensemble olv Martina Batič.
3. Willem Wander van Nieuwkerk. L’Europe des Amants.
Saskia Coolen, blokfluit.
Rainer Zipperling, viola da gamba. Richard Ayrton, klavecimbel.
4. Ernst Spyckerelle. Marsyas.
Juho Myllylä, blokfluit.
Samenstelling, techniek en presentatie: Thea Derks
