Search for:
Nieuws

Bezwerende klankecho’s tijdens derde Echonance Festival

di 18 feb 2025

Van 7 tot en met 9 februari 2025 vond de derde editie van Echonance plaats. Een verslag van Mark van de Voort.

Het Echonance Festival in het Amsterdamse Orgelpark behoort tot de opmerkelijkste muziekfestivals van Nederland. Van 7 tot en met 9 februari vond de derde editie van Echonance plaats in de schitterende concertruimte van het Orgelpark. Het festival staat onder artistieke leiding van de Nederlands-Argentijnse componist Claudio Baroni. Gedurende het festival ligt de focus op eigentijdse, vaak experimentele muziek. Veel van de gespeelde muziek evolueert langzaam, is minimalistisch of conceptueel van opzet, en richt zich op de minutieuze, microscopische schoonheid van klank. Van microtonale muziek en meditatieve drones tot meer ongebonden klankexperimenten.

 

On the surface of silence

 

De derde editie van Echonance had als motto ‘On the surface of silence’. Meditatieve muziek die de stilte omarmt klonk er volop. Maar er was gelukkig veel meer. Op de eerste avond wijdt de Japanse componiste Tomoko Sauvage het festival in met een opzienbarende séance, Musique Hydroromantique. Gestoken in een hagelwit gewaad knielt ze achter zes met water gevulde schalen en een elektronische set-up. Deze schalen zijn voorzien van microfoons waardoor Sauvage de waterklanken kan uitvergroten en manipuleren. Haar elektronische waterballet bestaat uit zacht kabbelende en galmende klanken, maar ook het ritmisch roffelen van vallende waterdruppels verrast aan het eind. Ondertussen verwerkt ze het ritmisch getik op leistenen in het verstilde klankritueel. Het is alsof ze het geestenrijk van oude Japanse waternimfen subtiel tot leven wil wekken.

 

And then for something completely different…Want experimentele muziek kan ook stevig rocken. De openingsavond wordt besloten met een optreden van de Amerikaans-Duitse componist en contrabassist Arnold Dreyblatt. In opdracht van het festival schreef Dreyblatt een compositie voor vier orgels van het Orgelpark. Voor zijn Descendants (Music for Four Pipe Organs in One Space) kroop Dreyblatt zelf achter het orgel, vergezeld door Baroni, Lucie Nezri en Reinier van Houdt. Voor zijn vijftig minuten durende werk zijn de orgels rein gestemd waardoor boventonen vrij rond dwarrelen door de imposante concertruimte. Hoge en lage orgelstemmen mengen zich op volstrekt natuurlijke wijze, en hullen de luisteraar in een warm bad van aangenaam schurende orgelklanken. Als je even je hoofd beweegt, verandert het drone-achtige klankbeeld op subtiele wijze.

 

Een stuk steviger is het optreden van Dreyblatt’s fameuze Orchestra of Excited Strings. Arnold Dreyblatt hoort bij de tweede generatie minimalisten en studeerde onder meer bij La Monte Young en Alvin Lucier. Dreyblatt heeft zijn versterkte contrabas voorzien van pianosnaren. Zodra hij de snaren bestrijkt of erop slaat met de strijkstok openbaart zich een boventoonrijk klankspectrum. Slagwerker Joerg Hiller en gitarist Joachim Schutz antwoorden met respectievelijk pittige rockritmes en snerpende gitaarriffs. Dreyblatt opent met zijn iconische werk Nodal Excitation waarin hij het hele harmonische spectrum van zijn excited contrabas verkent. Daarna volgen composities van zijn recente album Resolve (2023), waaronder het meer meditatieve Auditoria. Ronduit spectaculair is het slot: vol vuur paart Dreyblatts Orchestra keihard doordenderende krautrockritmes aan microtonale klankweelde in met name Flight Path. Het trio geeft een overdonderend optreden dat nog lang nasmeult in de hersenpan.

 

Yogasessie

 

Veel kalmer gaat het eraan toe op de openingsmiddag van de festivalzaterdag 8 februari. Zo lijkt het alsof je in een yogasessie bent belandt tijdens de uitvoering van Moon Viewing Music – Inscrutable Stillness Studies #1  van de Amerikaan Peter Garland. Het langgerekte werk voor drie gongs en tamtam is een wel heel meditatieve aangelegenheid. Gedurende veertig minuten worden hoge gongklanken stemmig afgewisseld met de diepe gons van de tamtam. Nogal taaie luisterkost en veel liever had ik een keertje Garlands briljante pianomuziek live gehoord. Bewonderenswaardig blijft wel de concentratie waarmee slagwerker Pepe Garcia dit lastige percussiewerk uitvoert.

 

De timide maar vastberaden Franse fagottiste Dafne Vicente-Sandoval durft haar instrument op talloze manieren binnenstebuiten te keren. In haar eigen compositie Minos Circuit Rewired koppelt ze gedemonteerde fagotonderdelen aan contactmicrofoontjes en electronics. Met zachte zangstem en etherisch uitwaaierende klankgolven creëert Vicente-Sandoval een persoonlijke, onheilspellende soundscape. Begeleid door bezwerende handgebaren en microfoontjes ontlokt ze de meest spirituele klanken aan haar fagot. Aan het eind blaast ze door het fagotmondstuk. IJle tonen gaan op in een klankcollage van vogelzang en straatgeluiden.

 

In 2021 schreef componist Alvin Lucier speciaal voor haar Same and Different voor fagot en pure wave oscillator. Daarmee is het een van Luciers laatste werken. Vicente-Sandoval gaat een spannend duel aan met rond stuiterende sinusgolven en haar korte, ferme uithalen op de fagot. Klanken smelten samen of gaan onverwachte combinaties aan.

 

De piano staat meermaals centraal tijdens de Echonance-concerten. Hoofdrol is er voor de altijd avontuurlijke Reinier van Houdt die zich vol overgave in de strijd werpt. Gilius van Bergeijk schreef speciaal voor hem het nogal raadselachtige Elements voor electronics en piano. Het korte werk start als een dark ambient, industriële soundscape waaruit ten slotte onthechte pianoakkoorden opborrelen. Van Bergeijk ziet zijn werk als een ode aan de vier elementen, maar als luisteraar tast je vooral in het duister. Even ondoorgrondelijk maar vele malen enerverender is Grisailles voor drie piano’s van de Oostenrijkse componist Peter Ablinger. Pianisten Van Houdt, Keiko Shichijo en Frederik Croene houden een overtuigend pleidooi voor dit zelden gespeelde werk. Prachtig om te zien: de drie piano’s staan strak in het gelid naast elkaar opgesteld. Veel van Ablingers werk heeft een neurotisch karakter waarbij hij speelt met de gebarentaal van musici en gesticulerende muziek. In Grisailles bespelen de drie pianisten niet alleen de toetsen maar zweven ze er ook boven met hun vingers. Een enkele keer tikken ze op de pianokast of doen ze zenuwachtig de pianoklep op en neer. Veel van de pure muziek blijft steken in holle klankgebaren maar fascineren doet het werk wel, zeker live. Op de beste momenten ademt Grisailles een losgeslagen jazzy vibe à la Thelonious Monk. Door de strenge, consequente aanpak heeft het werk een licht hypnotische uitwerking, al is het met bijna vijftig minuten veel te lang.

 

Extatisch verstild

 

Tijdens het avondconcert stond de muziek van de Canadese, in Berlijn levende Chiyoko Szlavnics centraal. Daarmee had Echonance een ware primeur want haar werkelijk schitterende muziek is nog nooit in Nederland uitgevoerd, vertelde ze desgevraagd. Als student van componist James Tenney speelt Szlavnics met microtonale harmonieën en reine stemmingen. Extatisch verstilde en minimalistische muziek die veel meer luisteraars verdient. In opdracht van Echonance componeerde Szlavnics een losse suite van vijf werken voor twee hyperorgans (midi-aangestuurde orgels) en musici van het Franse ONCEIM ensemble. Het ensemble bestond dit keer uit vijf strijkers en twee tenortuba’s. In haar verleidelijke, minimalistische werken verwijst Szlavnics onderhuids naar barok en oude muziek. Een aantal van de fraaie ensemblestukken hebben de melancholie van zeventiende-eeuwse Britse consortmuziek à la William Lawes. Het is traag evoluerende muziek vol hallucinerende klankwemelingen en statische drones. De orgelwerken Far Away Pipes en Solar Winds verrassen met briesende orgelpijpen en zinderende boventonen. Aan het slot voegen de musici van ONCEIM zich bij de meditatieve orgelmuziek waardoor de muziek helemaal hemelwaarts stijgt.

 

De Concertzender heeft opnames gemaakt tijdens het festival, en deze opnames worden op een later tijdstip uitgezonden.

 

Mark van de Voort

 

Gerelateerde fragmenten uit eerdere uitzendingen