Reinbert is dood. Leve Reinbert.
Ondoordringbaar als een sfinx en compleet in dienst van de muziek. Op het podium bleek pianist en dirigent Reinbert de Leeuw meer dan eens bezeten van muziek. Als luisterend en bewonderend publiek mocht je delen in die stille loutering. Liever geen overdreven applaus na afloop. Alle eer moest sowieso worden toegezwaaid naar de verstrooide componist of de beduimelde partituur. Voor veel avontuurlijke Nederlandse muziekliefhebbers was de op Valentijnsdag overleden Reinbert de Leeuw een trouwe gids door de eigentijdse-muziekjungle. Ook mijn eigen reis door de moderne, gecomponeerde muziek werd de afgelopen dertig jaar steevast begeleid door De Leeuws ongelofelijke passie en nieuwsgierigheid. Van het dirigeren van Steve Reichs werk tijdens het Holland Festival 1987 tot zijn allerlaatste optreden in het Muziekgebouw Amsterdam op zondag 12 januari dit jaar. De Leeuws laatste dwarrelende, fragiele pianinonoten in Schuberts Der Doppelgänger zal ik niet snel vergeten.
Ook voor muziekjournaliste en Concertzender-medewerker Thea Derks is Reinbert de Leeuw altijd die bevlogen muziekgids gebleven. In 2014 wijdde Derks een geïnspireerde en nauwgezette biografie aan Reinbert de Leeuw. Een boek dat met veel liefde is geschreven. Nu is er een vervolg. Een handzaam coda in woord en beeld waarin de laatste jaren van Reinbert de Leeuws rijke leven in vogelvlucht voorbijkomen. In het boekwerkje Slotakkoord: Reinbert de Leeuw 2014-2020 (Leporello Uitgevers, 2020) wordt de lezer meegenomen door diens leven aan de hand van bondige, afgeronde hoofdstukken. In het openingshoofdstuk doet Thomas Dieltjens van het Vlaamse ensemble Het Collectief hun speciale band met De Leeuw uit de doeken. Tot op het laatste moment werkte Het Collectief aan De Leeuws versie van Mahlers Das Lied von der Erde. Zo moet er dit jaar nog een cd-versie van dit bijzondere arrangement verschijnen. Andere hoofdstukken zijn gewijd aan de serie hemelbestormende optredens van De Leeuw rondom Bachs Matthäus- en Johannespassion en het dirigeren van Louis Andriessens opera Theatre of the World. Speciale aandacht gaat uit naar de nog altijd verbluffende cd-box met György Kurtágs ensemble en koorwerken. De passie en betrokkenheid spat van ieder project af waar De Leeuw zich op werpt, verzwakt of niet. De Leeuw leert je onvoorwaardelijk luisteren en houden van muziek.
Kortom: een mooie, beknopte rondreis langs de laatste jaren van Reinbert de Leeuws universum. Wellicht had er nog een hoofdstukje kunnen worden gewijd aan de groots opgezette Muziekgebouw-festivals rond György Ligeti (2018) en Louis Andriessen (2019) waar Reinbert de Leeuw zoals zo vaak zich sterk voor maakte. Het boekwerkje staat boordevol verrassende anekdotes. Zo vertellen de pianobroers Arthur en Lucas Jussen met veel liefde over De Leeuws tomeloze inzet. Eind vorig jaar coachte de sterk verzwakte De Leeuw de Jussens nog voorafgaand aan hun ZaterdagMatinee-uitvoering van Visions de l’Amen van Olivier Messiaen.
Opvallend en waardevol deel van het boek zijn de reeks odes van bekende musici, componisten en organisatoren die nog een laatste huldeblijk aan De Leeuw op papier hebben gezet. Ontwapenende en pakkende herinneringen van bevriende componisten als Steve Reich, John Adams en George Benjamin, en musici als sopraan Susan Narucki en musicoloog Leo Samama. Een persoonlijke en ontroerende noot die Slotakkoord zeker iets extra’s geeft.
‘Reinbert is dood, leve Reinbert’ staat er met grote letters voor in het boekje Slotakkoord. En zo is het maar net. Want dit is geen slotakkoord: in de geest van Reinbert de Leeuw blijft er voor toekomstige generaties aartsnieuwsgierige componisten, musici en muziekliefhebbers nog zoveel klankschoon te ontdekken.
Slotakkoord: Reinbert de Leeuw 2014-2020 (Leporello Uitgevers, 2020); voor meer informatie over Thea Derks’ programma’s voor De Concertzender (waaronder de reeks Panorama De Leeuw), kijk op:
https://www.worldofjazz.nl/programma_maker/thea-derks
https://www.worldofjazz.nl/programma/panorama_de_leeuw_485277/
Mark van de Voort
