Een os op het dak 6: leerlingen van Schönberg.
Vandaag de zesde aflevering van Een os op het dak van Thea Derks. In dit programma volgt zij losjes het betoog van haar boek Een os op het dak: moderne muziek na 1900 in vogelvlucht, een introductie van eigentijdse muziek in gewonemensentaal.
In de vorige aflevering klonk muziek van Arnold Schönberg en van diens tijdgenote Lili Boulanger die een heel andere weg volgde en meer verwant was aan Claude Debussy.
Vandaag aandacht voor vier studenten van Arnold Schönberg, maar nu eens niet zijn leerlingen Alban Berg en Anton Webern met wie hij de Tweede Weense School vormde. Veel minder bekend is de Weense Vilma von Webenau [zie foto], die eind 19e eeuw zijn eerste privé-leerling werd en hem zelfs volgde toen hij naar Berlijn verhuisde.
Hanns Eisler behoort eveneens tot Schönbergs vroege leerlingen en zijn korte, vijfdelige cyclus Palmström uit 1924 is sterk verwant aan diens Pierrot lunaire. Ernst Krenek omarmde Schönbergs atonale stijl en componeerde in 1933 Karl V, de eerste, volledig twaalftoons, opera ter wereld. Hij schreef deze in opdracht van de Weense Staatsopera, maar de première werd afgezegd omdat de nazi’s Krenek na hun machtsovername op de zwarte lijst plaatsten. In de figuur van Karel V lazen zij impliciete kritiek op Hitler.
Net als Krenek en Eisler zocht Schönberg noodgedwongen zijn heil in Amerika, waar hij onder anderen les gaf aan John Cage. Cage volgde aanvankelijk zijn atonale weg maar sloeg al snel een andere richting in. Overigens vond Schönberg dat hij ‘geen oor voor muziek’ had en slechts ‘een geniale uitvinder’ was.
Tip: als u de Os aanschaft via de website boekenbestellen.nl ontvangt u een exemplaar met persoonlijke opdracht.
1. Vilma von Webenau. Sommerlieder + Erinnerungen.
Sanghee Cheong & Alicja Baranowska, viool. Tomo Moriyama, altviool. Lilyana Hossen, cello. Sürmeyra Yilmaz, spreekstem. Arnheiður Eiríksdóttir, mezzosopraan. Johannesgassse Solisten / Attilia Kiyoko Cernitori.
2. Hanns Eisler. Palmström.
Marianne Kweksilber, sopraan. Nederlands Blazers Ensemble.
3. Ernst Krenek. Deel uit Karl V.
Tsjechisch Philharmonisch Koor en Orchester der Beethovenhalle / Marc Soustrot (zangsolisten).
4. John Cage. Metamorphosis.
Jay Gottlieb, piano
Samenstelling, presentatie en montage: Thea Derks
